Thursday, March 21, 2013

Όταν έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με όλη την παραδοσιακή μουσική μας είναι σαν να χορεύει μπρος στα μάτια σου μια γυναίκα από τις Χίλιες και μία νύχτες





Η ιστορία της μουσικής.. Με πόσο ωραία παρομοίωση την παρουσιάζει ο Κούντερα κι ας μιλάει για τη μουσική της Βοημίας και της Μοραβίας...



"Όταν έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με όλη την παραδοσιακή μουσική μας είναι σαν να χορεύει μπρος στα μάτια σου μια γυναίκα από τις Χίλιες και μία νύχτες και να πετάει από πάνω της τα πέπλα, το ένα μετά το άλλο.

Κοίτα! Το πρώτο πέπλο. Είναι από τραχύ ύφασμα, κι έχει πάνω του απλοϊκά σχέδια. Είναι τα νεότερα τραγούδια των πενήντα-εβδομήντα τελευταίων ετών. Μας ήρθαν απ’ τη Δύση, από τη Βοημία. Τα μαθαίναν οι δάσκαλοι στα παιδιά του σχολείου. Τα πιο πολλά είναι σε μείζονα, αλλά κάπως πιο προσαρμοσμένα στους δικούς μας ρυθμούς.
Να όμως το δεύτερο πέπλο. Πιο πλούσιο σε χρώματα. Είναι τραγούδια ουγγρικής καταγωγής. Συνόδευαν την εξάπλωση της γλώσσας των Μαγυάρων. Τα διέδωσαν τα τσιγγάνικα συγκροτήματα τον 19ο αιώνα. Τσάρντες με τον χαραχτηριστικό, συγκοπρόμενο ρυθμό τους.

Όταν πετάξει η χορεύτρια και αυτό το πέπλο,  βλέπουμε το επόμενο. Τα τραγούδια των αυτοχθόνων Σλάβων, 18ος και 19ος αιώνας.

Αλλά το τέταρτο πέπλο είναι ακόμα πιο ωραίο. Τραγούδια που φτάνουν στον 14ο αιώνα. Την εποχή εκείνη κατέβαιναν στα μέρη μας Βλάχοι από τις ανατολικές και τις νότιες πλαγιές των Καρπαθίων. Βοσκοί. Τα ποιμενικά και κλέφτικα τραγούδια τους δεν ξέρουν από συμφωνίες και αρμονίες. Ακολουθούν μια καθαρά μελωδική γραμμή. Αρχαϊκές τονικότητες που καθορίζονται από τα όργανα, σύριγγα και φλογέρα.



Μόλις πέσει πια και αυτό το πέπλο, δεν υπάρχει άλλο από κάτω. Η γυναίκα χορεύει ολόγυμνη. Αυτά είναι τα πιο παλιά τραγούδια. Που γεννήθηκαν τα αρχαία παγανιστικά χρόνια. Βασίζονται στο παλαιότερο σύστημα της μουσικής σκέψης. Στο σύστημα με τις τέσσερις νότες, το τετράχορδο. Τραγούδια για την κοπή του χόρτου. Τραγούδια για το θερισμό. Τραγούδια δεμένα με τις τελετές του πατριαρχικού χωριού.



Το παραδοσιακό τραγούδι ή παραδοσιακή τελετουργία είναι ένα τούνελ κάτω από την Ιστορία που μέσα του διασώθηκαν πολλά από όσα κατέστρεφαν επάνω χρόνια ολόκληρα οι πόλεμοι, οι επαναστάσεις και η εξέλιξη. Ένα τούνελ μέσα από το οποίο βλέπω πίσω μακριά. Βλέπω τον Ρόστισλαβ και τον Σβατοπλουκ, τους πρώτους Μοραβούς ηγεμόνες. Βλέπω τον παλιό σλαβικό κόσμο.
"

Μίλαν Κούντερα, Το αστείο, εκδ. βιβλιοπωλείον της Εστίας

Monday, March 11, 2013

Κρεμασμένα λόγια





Όταν οι κρεμάστρες μείνανε άδειες και μοναχές στην ντουλάπα, στην αρχή κοίταξαν η μία την άλλη υποτιμητικά και δεν έβγαλαν μιλιά.

Οι μέρες όμως περνούσαν και μια και τα ρούχα που τις βάραιναν μέχρι τότε έλειπαν άρχισαν να νιώθουν την παγωνιά. Και σε αυτές τις περιπτώσεις τα λόγια πάντα ζεσταίνουν την ατμόσφαιρα.

- Με ζέσταινε εκείνο το σακάκι, είπε η μία, κι ας μου έπεφτε λίγο φαρδύ στους ώμους.

- Εγώ είχα γυμνή την πλάτη αλλά φορούσα πάντα ένα παντελόνι απάντησε η άλλη.

- Τώρα απομείναμε γυμνούτσικες, σαν τους πρωτόπλαστους.

- Ναι, αλλά μέσα σε αυτή την ντουλάπα δεν έχει μπει ποτέ φρούτο. Δεν έχουμε ελπίδα να βρούμε ποτέ ένα μήλο.

- Κρίμα, θα 'θελα να ζήσω λίγο την κόλαση. Δεν αντέχω ούτε την απόλυτη ηρεμία του παραδείσου ούτε την αθανασία. Είναι σα να πλέεις αενάως σε μία γαληνεμένη θάλασσα. Ώρες-ώρες σου λείπει το κύμα, η φουρτούνα.

- Αυτό που μας άρπαξε ήταν χέρι ή φίδι;
πρόλαβε να φωνάξει η μία πριν ακουστεί ο γδούπος της προσγείωσής τους στον πάτο ενός άδειου χαρτόκουτου.